‘Deze column werd oorspronkelijk verstuurd op 27 april 2021 via de Timtation Nieuwsbrief Deluxe.’

Vrienden van de wijsheid,

Toen ik eergisteren na een wandeling terugkwam zag ik mijn buurvrouw – ongeveer dezelfde leeftijd als ik – onderaan de trap van ons appartementencomplex zitten. De tranen stonden in haar ogen. Een oudere man, een jaar of 75, was haar al te hulp geschoten. Bezorgd vroeg ik wat er was gebeurd. Haar enkel was dubbelgeklapt en ze kon er niet meer op staan. De oude man en ik besloten om haar te ondersteunen naar de lift, en haar naar haar huis te brengen. Terwijl haar armen op onze schouders rustten, hinkte ze op één been richting de liftdeuren.

Dat ging goed, tot ze plotseling zei: ‘Ik ga flauwvallen.’ Vrijwel direct viel haar hoofd slapjes naar voren. Op zich prettig dat ze het had aangekondigd. Een moment later kwam ze een beetje bij en begon ze met beide benen kleine stapjes te zetten. ‘Gaat dat wel, met die voet?’ vroeg ik. ‘Nee, eigenlijk niet. Maar hinken kost me te veel energie.’ ‘Zal ik je niet gewoon even dragen dan?’ Ze leek weer weg te vallen.

Tegenwoordig is het nog zelden dat je ergens fysieke kracht voor nodig hebt. Voor vrijwel alles – oogsten, tillen, hakken – hebben we machines uitgevonden. Sportscholen zijn een soort paradox: daar staan machines die, in plaats van je werk uit handen te nemen, nodeloos om extra inspanning vragen. Zelf ga ik daar ook al jaren zo’n twee keer per week naartoe. En dat heeft meer te maken met ijdelheid, dan dat ik mezelf wil klaarstomen voor die ene keer per jaar dat ik een vriend help verhuizen. (‘Nee joh, laat die boeken maar gewoon in die kast staan. Ik draag hem zo wel naar beneden.’)

Het feit dat spierkracht min of meer overbodig is geworden, lijkt nog niet bij iedereen te zijn doorgedrongen. Afgelopen week ging op sociale media een filmpje rond van Mathijs van der Tang, een lokale voorzitter van SGP-jongeren. Volgens hem is het een slecht idee als vrouwen de politiek in gaan. Met het boordje van z’n overhemd boven z’n nette trui, en een bekakt accent legt hij uit: ‘Mannen zijn biologisch sterker dan vrouwen. En voor de politiek heb je bij uitstek de sterkste mensen nodig.’

Zijn schaamteloze seksisme kon rekenen op een golf van publieke verontwaardiging. Dat leek me overbodig: het is overduidelijk dat deze jongen, en deze ideeën, de strijd allang hebben verloren (in Nederland althans). Ik was nog het meest verbaasd over de verwarring tussen fysieke kracht en politieke vaardigheid. Ik ben nooit fan geweest van Mark Rutte of Jan-Peter Balkenende, maar dat heeft niet zozeer te maken met hun gebrek aan spiermassa. Ik weet ook niet of we beter af waren geweest met Rico Verhoeven of Jaap Stam als minister-president. Hoogstens zouden we één van deze twee kunnen overwegen als minister van Buitenlandse Zaken. Gewoon, om andere landen te laten weten dat ze niet met ons moeten fokken.

Sterker nog, de waarheid is: de mens heeft het nooit echt van zijn fysieke kracht moeten hebben. Wij zijn een relatief zwak dier: zwakker dan leeuwen, panters, gorilla’s, beren, zelfs zwakker dan onze uitgestorven verwant Homo Neanderthalis. Ons evolutionaire succes danken we dan ook niet aan een superieure spiermassa, maar vooral aan ons vermogen om samen te werken in grote groepen.

Het is daarom ook een raadsel waarom in vrijwel alle traditionele culturen de mannen dominant zijn. Bij veel andere sociale diersoorten – olifanten, bonobo’s – zijn de mannetjes weliswaar sterker, maar zijn de vrouwtjes de baas. Dat geldt ook voor leeuwen, de meest sociale van alle katachtigen. Geloof dus niet wat er in die patriarchale propagandafilm van Disney wordt beweerd. Ja inderdaad, ik heb het over de Leeuwenkoning. (Al blijft het lastig welke realiteitsmaatstaf je moet hanteren bij een film waarin een leeuw ook meerstemmig een liedje zingt met een stokstaart en een knobbelzwijn.)

(En ik geef toe dat ik even heb gegoogeld wat voor dieren Timon en Pumba zijn.)

Naast sociale vaardigheden moet de mens het natuurlijk ook hebben van zijn mentale vermogens. Toch zijn ook de gemiddelden in IQ bij mannen en vrouw nagenoeg hetzelfde. Wel leek lange tijd data uit te wijzen dat vrouwen beter zijn in lezen, en mannen beter in wiskunde. Recent onderzoek wijst er echter op dat de verschillen in rekenvaardigheid verdwijnen in gendergelijke samenlevingen, zoals Noorwegen en Zweden. En in IJsland, het meest geëmancipeerde land ter wereld, blijken vrouwen gemiddeld zelfs beter in wiskunde dan mannen.

En verdwijnen in deze landen ook de verschillen in leesvaardigheid? Dat dan weer niet. Jammer genoeg voor ons mannen worden die alleen maar groter. Met andere woorden: in moderne, geëmancipeerde samenlevingen wordt de vrouw steeds slimmer, en spierkracht steeds nuttelozer. Als deze trend doorzet, dan moet je straks ironisch genoeg nog op de SGP stemmen om de boel een beetje gelijkwaardig te houden.

Gelukkig is voor fysieke kracht heel soms nog een glansrol weggelegd. Bijvoorbeeld als je buurvrouw je hulp nodig heeft. Ik tilde haar op, en zoals de held uit de film op het laatste moment iemand uit een brandend huis draagt, zo droeg ik mijn semi-flauwgevallen buurvrouw haar eigen huis binnen. Daar was haar vriend getuige dat een boomlange vent zijn vriendin de huiskamer binnendroeg en zachtjes op de bank legde. Even had ik de neiging om te zeggen: ‘Ik weet wat je denkt, en het is een logische gedachte, maar ze was al flauwgevallen voordat ik haar in m’n armen nam.’

In tijden heb ik me niet zo mannelijk gevoeld. Thuisgekomen tikte ik trots een eitwitshake achterover en dacht: ik kan niet wachten tot ik weer eens iemand kan helpen verhuizen.

Alle goeds, Tim