Vorige week donderdag werd de wereld wakker met het nieuws dat er oorlog was uitgebroken in Europa. Ik was aangeslagen, net als zovelen. En je aangeslagen voelen is in zo’n situatie natuurlijk een relatieve luxe: de mensen in Oekraïne waren wel iets meer dan aangeslagen. Wat me op zo’n moment misschien nog wel het meest bevreemdt, is dat de wereld ondertussen gewoon doorgaat.

Ik dacht terug aan de persconferentie in maart 2020 waarbij Mark Rutte een lockdown afkondigde. Dit was ongekend. Als kijker bleef ik geschokt en onzeker achter. Waar ging dit eindigen? In wat voor situatie waren we beland? Direct na die persconferentie volgde een promofilmpje voor De Rijdende Rechter later die avond. Het contrast was absurd. Het leek me dat een burenruzie over de hoogte van de heg op dit moment even niet ons grootste probleem is. Ook volgde zoals gewoonlijk reclamespotjes met acteurs die vrolijk huishoudelijke producten aanprezen. Ik dacht: ‘Kom op jongens, read the room. Mensen hebben even iets anders aan hun hoofd dan wasverzachter.’

En tegelijkertijd is het ook volstrekt logisch. Wat had ik dan verwacht? Dat de hele televisieprogrammering in die paar minuten volledig was omgegooid? Zoveel programma’s over pandemieën hadden ze bij de NPO ook weer niet klaarliggen. En het was niet alsof Robijn de inhoud van de persconferentie van tevoren had ingezien, om daar meteen handig op in te kunnen spelen.

Toch overkwam me nu eenzelfde soort gevoel. Wat gewoon doorging waren de politieke schandaaltjes en de achterklap over Kim Kardashian en Ye. (Dit is trouwens z’n laatste naamverandering waar ik in meega. Hierna is het klaar.) De dag na de Russische invasie hoorde ik de ene supermarktmedewerker tegen de andere zeggen: ‘Heb je de loting gezien? Vitesse tegen AS Roma hè.’ Ik was daar nog niet. Toegegeven, ook zonder oorlog in Europa had dit nieuws me niet bijzonder relevant geleken. Maar toch.

Hoeveel psychologische macht zouden we Poetin geven als we ons hele mentale leven in het teken zouden stellen van zijn waanzin?

En op een vreemde manier vond ik het ergens ook geruststellend dat ik mensen nog gewoon over voetbal hoorde praten. Hoeveel psychologische macht zouden we Poetin geven als we ons hele mentale leven in het teken zouden stellen van zijn waanzin? En bovendien: is dit niet wat we eigenlijk altijd al doen? Ook hiervoor was er oorlog in Jemen en Syrië, terwijl ik ondertussen verguld was met de ontdekking dat ik de ketchup met 50% minder suiker en zout eigenlijk net zo lekker vind. Pure winst.

Op de dag van de invasie moest ik ’s avonds ook gewoon m’n voorstelling spelen. In Den Haag. Mijn technicus Nicolaas had het idee om van tevoren te gaan demonstreren bij de Russische ambassade. Hij woont voor de helft in Litouwen, heeft ook een Litouwse vriendin. In de Baltische staten voelt men een bijzondere betrokkenheid bij deze situatie, omdat ze vrezen: wij kunnen de volgende zijn. Mijn vriendin maakte in COVID-isolatie onze protestborden. Zoals je ziet had ze gekozen voor een good cop/bad cop-benadering.

(Het rechterbord was een verwijzing naar de moedige Oekraïense grenswachten die de Russen vertelden dat ze de klere konden krijgen toen ze werden gesommeerd zich over te geven. In tegenstelling tot eerdere berichtgeving blijken zij gelukkig nog in leven.)

Zo’n honderd mensen hadden zich verzameld bij het protest voor de Russische ambassade. We spraken mensen met familie in Oekraïne, ze maakten zich ernstige zorgen. Weggaan om een cabaretvoorstelling te gaan spelen werd zo nog vreemder, alsof we ze in de steek lieten.

Wat in dit geval hielp was dat het thema van de voorstelling aardig aansloot bij mijn gevoel: wat voor eigenaardige diersoort zijn wij?

En tegelijkertijd verbaasde ik me erover wat voor harde schakels de menselijke geest kan maken. Misschien is dat ook wel de enige manier om psychisch te overleven in deze wereld. Wat in dit geval hielp was dat het thema van de voorstelling aardig aansloot bij mijn gevoel: wat voor eigenaardige diersoort zijn wij? Is de mensheid wel echt zo wijs als we graag geloven? Toch was ik stiekem net zo blij dat we met z’n allen ook nog bleken te kunnen lachen om een grapje over de walvispenis. (Althans, niet ikzelf natuurlijk, ik hield me in. Stukje professionaliteit.)

Een van de beste dingen die ik de afgelopen jaren zag was de Britse miniserie Years and Years (2019), een samenwerking van de BBC en HBO. Het speelt zich af in een nabije, dystopische toekomst. Het gaat over een wereld in de ban van populisten, van een klimaatcatastrofe, zelfs een pandemie (goed gegokt), én: van een vluchtelingencrisis nadat Rusland Oekraïne is binnengevallen. Dat je je achteraf bijna gaat afvragen hoe lang Biden al over die inlichtingen beschikte en met wie hij die allemaal heeft gedeeld. Wat me het meest intrigeerde van de serie: al die dingen gebeuren, soms beïnvloeden ze onze levens, maar vaak vormen ze ook niet meer dan de achtergrond bij onze persoonlijke drama’s en beslommeringen.

De wereld draait door. En dat is misschien even bevreemdend als waar.